Yaratıcılık
Günümüzde en önemli kavramlardan diğerleri de yaratıcılık ve kendine özgü olma kavramlarıdır. Çoğumuz çocukken yaratıcı fikirlere sahiptik fakat sonra o büyü birden kayboldu… Peki, yaratıcılığı engelleyen faktörler nelerdir?
Yaratıcılık, genelde yavaş ve dikkatli bir gözlemin sonucu olarak bağlantısız noktaların birbiriyle ilişkisini gösteren şaşırtıcı eylemlerdir. TED konuşmasıyla ünlü eğitimci Sir Ken Robinson ‘ın bu konu hakkında güzel tespitleri var. Konuşmasında anlattığı üzere; altı yaşındaki bir çocuk resim dersinde arkadaşları ev araba yol çizerken, farklı bir şekil çiziyor. Tabii bu durum öğretmenin ilgisini çekmiş. Resim öğretmeni bu neyin resmi diye sorduğunda, çocuktan şaşırtıcı bir yanıt almış ; “Tanrı ‘nın resmini çizdim” ve öğretmen hayli şaşırmış. Kendini topladıktan sonra öğretmen “İyi de çocuğum, kimse Tanrı ‘nın neye benzediğini bilmiyor ki ?!” diye tepki verince, çocuk ikinci kez öğretmeni dumura uğratacak bir özgüvenle yanıt verir; “Merak etmeyin, birkaç dakika içinde sınıftaki herkes öğrenecek.” :)
Robinson, bunları kahkahalar eşliğinde anlattıktan sonra şunları söylüyor:
Ken Robinson Bakın… Yaratıcılık, yanlış yapmaktır demek istemiyorum ama… Eğer yanlış yapmaya hazırlıklı değilseniz yaratıcı davranmanız mümkün değil.
Gerçekten de muazzam bir tespit. Konuşmayı tamamen dinlemenizi tavsiye ederim.
Ken Robinson gibi deneyimli eğitimciler günümüz eğitim anlayışının insan fıtratına uygun olmadığı kanaatindeler. Çünkü günümüz eğitim sistemleri; tefekkürlü doğa yürüyüşlerine, yavaş ve zamanı yöneterek planlı yaşamaya tolerans gösteremeyecek durumda. Vakitlerini yönetemeyen çocukları zamanla yarıştırıyoruz. Halen tek taraflı, interaktiflik içermeyen, öğretmenin anlatıp çocukların soru bile soramadığı bir 18.yy eğitim anlayışına sahibiz. Bilim kabul edilenleri sorgulanan yerde başlar ve bizim çocuklarımız öğrendiğini açıklamayı yorumlamayı bilmiyor. Genel olarak dünyanın diğer ülkelerinde de halen, bilgi yığınını insanlara yüklemeye yönelik sanayi devriminin anlayışından gelen çabuk üretime ve hıza yönelik eğitim sistemleri hakim.
Ayrıca, yaratıcılık hakkındaki diğer bir husus da, bilgiye erişim biçimimiz ve farklı alanlara olan ilgidir. Bilgi düzeyinin arttığı sürece, kafa karışıklığı olacağı şekilde bir yanlış algıyı da düzeltmek istiyorum. Yaratıcılığı, uzak bağlantılar arasındaki ilişkiyi tespit etmek olarak tanımlarsak; bilgi arttıkça ilişki kurma becerimiz de artacaktır. Analiz edilen her bilgi, zihnimizdeki nöronlar arasında farklı köprüler kurar. Bu nedenle biz o bilgiye belleğimiz üzerinden erişmek istediğimizde, ilk köprüden erişemesek bile farklı köprülerden erişme imkanına sahip oluruz. Kısacası bilginin artması, öğrenme gücünü arttırdığından; dolaylı olarak yaratıcılığı da artıracaktır. Fakat bilgi analiz edilmeden amaçsızca öğrenilirse, o halde hiçbir zaman biz o bilgiye hak ettiği ölçüde erişemeyiz. Öte yandan çok yöne sahip (multidisipliner) olmak yaratıcılık için en önemli hususlardan birisidir. Farklı konulardaki bilgi, zihnimizi merak unsuruna açık tutar; bu durum bizi daha yaratıcı bir hale getirecektir.
Yazar Fatih Aydın